Spread the love

Yurtdışı Piyasalarda İşlem Yapmak yazımı henüz okumayanlar varsa, önce hemen ona bakmanızı tavsiye ederim.

Yurtdışı hisseler ve diğer borsa enstrümanlarına yatırım yapmak için izlenecek yolları anlatmıştık. Okuyucuların birçoğundan hemen vergi konusunda sorular gelmeye başladı. Zaten ilgili yazının sonunda bu konuda bir çalışma yaptığımı, sonuçlanınca yayınlayacağımı belirtmiştim. Aslında google’da araştırma yaptığımızda bu konuda onlarca yazı ve makale bulunabiliyor. Ama inanır mısınız; ben bile mesleğim gereği vergi konularında bilgili olsam bile bu yazıların inanılmaz derecede anlaşılmaz şekilde kaleme alındığını düşünüyorum. Tebliğler, sirküler, anlaşılması çok zor kavramlar vs… Vergi konusu basit bir husus değil, tamam ama vatandaşın anlayabileceği şekilde yazılabileceğini düşünüyorum. Bakalım ben başarabilecek miyim?

ÖNEMLİ UYARI: Vergi konusu çok karmaşık ve çetrefilli bir alandır. Bu yazıda vereceğim bilgileri elimden geldiği kadar sadeleştirip aktarmaya çalışacağım, fakat herkese işlem yapmadan önce bir vergi uzmanına danışmasını tavsiye ederim. Bu yazıda yer alan bilgiler benim görüşlerimi ve analizlerimi içerecektir. Sadece bu bilgilere dayanarak işlem yapmamanız ve karar vermemeniz gerekir. Bu nedenle belirtmeliyim ki;

yapacağınız işlemler sonucu oluşacak vergiler, cezalar ve diğer sorumluluklar size aittir ve bu yazıdan dolayı herhangi bir sorumluluğum yoktur. Bilginize.

İçindekiler

  1. 1-       Amerika Birleşik Devletleri’nde Sorumlu Olacağınız Vergiler
  2. Menkul Kıymet (Hisse, ETF vb.) Kazancı için Gelir Vergisi
  3. Temettü Kazancı Gelir Vergisi
  4. 2-        Türkiye’de Sorumlu Olacağınız Vergiler
  5. Yurtdışı Borsalarda Elde Edilen Kazancın Gelir Vergisi
  6. Varlık Barışı
  7. 3-        ÖZET

Yazıda bir yatırımcının gözünden elimden geldiğince basitleştirerek Yurtışı Piyasalarda İşlem Yapmanın Vergi Boyutu’nu açıklamaya çalışacağım. Eğer okuyucular arasında konu hakkında bilgisi olanlar varsa, görecekleri hata ve yanlışlar (ben de insanım) hakkında beni uyaracaklarını düşünüyorum. Böylece yazıyı güncelleyerek daha doğru bilgi verebilmiş oluruz.

İçindekiler bölümünde gördüğünüz gibi bu vergi işinin iki farklı ülke boyutu var. Önce Amerika Birleşik Devleri (ABD) tarafıyla başlayalım.

  1. 1-       Amerika Birleşik Devletleri’nde Sorumlu Olacağınız Vergiler

ABD neredeyse her anlamda dünyanın geri kalanından farklı bir ülke. Vergi konusunda da Avrupa geneli sisteminden ayrıştığını görebiliyoruz. Gerçi ne kadar farklı şekillerde de olsa devletler her türlü gelip parayı cebimizden alır! Vergi konusunda daha önceki yazıma bakmak isterseniz: Çalışanın Vergi Yükü.

Bizde genelde kaynağında vergi tahsilatını yapmayı tercih ediyor Maliye Bakanlığı. Haksız da değil, kaynağında alamayınca ucunu kaçırıyor. ABD’de de kaynağında kesilen bazı vergiler var, örneğin temettü kazancına ilişkin stopaj. Ama genellikle Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan edildikten sonra vergi tahsilatı yaygın uygulama.

ALIEN!

Vergi yönünden ABD vatandaşı olanlarla, olmayanlar arasında farklılıklar var. Bu yazıda ABD vatandaşı yönüne bakmayacağım, beni ilgilendirmiyor çünkü 0 Vatandaş olmayanlara vergi idaresi olan IRS (Internal Revenue Service) hukuken ALIEN ismini veriyor! Evet şaka gerçekten de ALIEN 0 Hemen aklınıza aynı isimdeki uzaylı filmi gelmiştir; ama alien kelimesi başka ülke/bölgeden olan, yabancı demek (kaynak: Merriam-Webster).

Fakat yine önemli bir farklılık Resident-Alien ve Non-Resident Alien olarak ikiye ayrılmasıyla oluşuyor. Resident-Alien, ABD vatandaşı olmasa da yasal olarak ikamet eden kişileri ifade ediyor. Hayli karışık bir hesaplama yöntemi ve birçok istisnası var. O yüzden ilgili linki veriyorum: substantial presence test. Fakat ABD’de uzun bir süre ikamet etmeyenleri hiiiiç ilgilendirmiyor, ben de üzerinde durmayacağım.

Gelelim Non-Resident Alien’a. Bu da ABD’de ikamet etmeden, ABD kaynaklı gelir elde kişileri, yani bu blogu takip eden okuyucularımızın çoğunluğunu tanımlıyor.

(Detayı şekilde incelemek isteyenler varsa şu linkteki uzuuun dokümana bakabilirler: https://www.irs.gov/pub/irs-pdf/p519.pdf )

GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİ

Bizde birçok vergi kaynağında stopaj şeklinde kesildiği için normal vatandaş olarak pek Gelir Vergisi Beyannamesi doldurmayız. Çünkü zaten elde ettiğimiz gelir daha elimize geçmeden vergilendirilmiş ve tahsil edilmiş oluyor. ABD’de ise neredeyse herkes beyanname doldurur. Bekar ya da evli olmak, çocukların sayısı gibi durumlar ödeyeceğiniz vergiyi ciddi anlamda değiştiriyor. Bizden hayli farklı bir vergi sistemleri var, burada açıklamaya gerek yok.

Nasıl beyanname verileceği biraz teknik bir konu, onun için farklı bir yazı hazırlarım. Ama Non-Resident Alien iseniz; eğer ABD’deki tek kazancınız, hisse senedi işlemleri ve temettü kaynaklıysa BEYANNAME DOLDURMANIZA GEREK YOKTUR.

  1. a)     Menkul Kıymet (Hisse, ETF vb.) Kazancı için Gelir Vergisi

Türkiye’de hisse senedi alım satımından elde edilen kazancın vergisi %0. Yani hiç vergi ödemezsiniz. ABD’de ise diğer her gelir (maaş, faiz, vb.) gibi hisse senedi kazancı da aynı oranda gelir vergisine tabidir.

Başkan Trump pek sevilmese de genel olarak, geçenlerde vergi oranlarını düşürerek vatandaşın önemli kesiminin vergi yükünü azalttı. Bize bir etkisi olmadı ama, niye mi? Çünkü ABD’de Non-Resident Alien iseniz ve ABD ile tek ticari ilişkiniz hisse senedi vb. finans işlemleri ise, bu kazançlarınız vergiye tabi değildir. Yani, Menkul kıymet kazancı için VERGİ ÖDEMEZSİNİZ!

Şaşırdınız değil mi 🙂 Evet, bu kadar basit! Daha fazla anlatmıyorum, görüyorsunuz 🙂

Hisse veya benzeri sermaye piyasası kıymetleri kazançlarımızdan vergi ödemiyoruz, ohh mis. Temettüde ise o kadar şanslı değiliz. Biraz da ödeyelim, ne de olsa adamların sayesinde para kazanıyoruz 🙂 0

Normal şartlarda Non-Resident Alien’lar için temettüden stopaj şeklinde %30 vergi kesilir. Biraz çok değil mi, ama 1996’da Başbakan Mesut Yılmaz döneminde ABD-TR arasında imzalanan vergi anlaşmasıyla biz Türk Vatandaşları %20 oranında vergi ödüyoruz 🙂 (anlaşmanın tam metni için: http://www.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatek/uluslararasi_mevzuat/ABD. htm )

ABD tarafında pek fazla vergi ödemeden kurtulduk. Ama sıra geldi parayı Türkiye’ye getirmeye ve burada her sorumlu Türk Vatandaşı gibi vergisini ödemeye.

  1. a)      Yurtdışı Borsalarda Elde Edilen Kazancın Gelir Vergisi

Daha önce bahsettiğim ABD-TR arasındaki karşılıklı vergi anlaşması, çifte vergilendirmeyi önlemek için yapılmıştır.

Örneğin; ABD’de temettü için vergi ödedik, bu tutar kadar TR’de ödeyeceğimiz vergiden mahsup edebiliriz.

Günün sonunda parayı Türkiye’ye getirdiğiniz dönemde Gelir Vergisi Beyannamesi doldurarak, kazancınıza isabet eden vergi dilimi oranında gelir vergisi ödersiniz. Bu kazancın tutarına göre,

  • 14.800 TL’ye kadar %15
  • 34.000 TL’nin 14.800 TL’si için 2.220 TL, fazlası % 20
  • 80.000 TL’nin 34.000 TL’si için 6.060 TL, fazlası %27
  • 80.000 TL’den fazlasının 80.000 TL’si için 18.480 TL, fazlası %35

Kaynak: GİB

Fakat şöyle bir durum var, ben mesela hisseleri uzun yıllar tutmadan alıp satsam ve kazanç elde etsem bile parayı Türkiye’ye göndermezsem yine de beyanname doldurup vergi öder miyim? Buna verecek net bir cevabım yok, neden bilmiyorum Ozan Bingöl de beni Twitter’da engellemiş, ona da soramıyorum 🙂 Benim görüşüm, kazanç Türkiye’ye girmeden vergi oluşmayacağı yönünde, ama okuyucularımız aranızda vergi uzmanı varsa, kaynağıyla birlikte açıklarsa hepimiz öğrenmiş oluruz.

GÜNCELLEME: Konu hakkında okuyucumuz Ali Cihan Tüfekçi; kazanç TR’ye getirilmese bile beyanname düzenlenerek vergi ödenmesi gerektiğini iletti..

Haberlerde Varlık Barışı’nı sürekli duyuyorsunuz. Ben de eskiden amaan beni ilgilendirmiyor diye düşünür, zengin problemi der geçerdim. Meğerse bir gün işe yarayacakmış 🙂 “Hocam bunu gerçek hayatta nerde kullancam ya” demeyin, lazım oluyormuş 🙂

Bakın, öncelikle varlığın büyüğü küçüğü olmaz! Kimisi için milyar dolardır, sizin için 1.000 $’dır, fark etmez. Bizi ilgilendiren yönü şu oluyor: Sürekli çıkan varlık barışından faydalanıp yurtdışında elde ettiğiniz sermaye piyasası kazançlarını Türkiye’deki bankanıza aktarır ve bu yasadan faydalanmak istediğinizi bankanıza beyan ederseniz, %35’lere varan vergi yerine sadece %2 ödeyebilirsiniz!

Bir çalışan olarak kaynağında paşa paşa vergimi öderdik, şimdi bir yatırımcı/işadamı gibi hissedebiliriz artık 🙂

Madde madde durumu özetlersek;

  • ABD’de ikamet etmeden, ABD kaynaklı gelir elde ediyorsanız, vergi yönünden Non-Resident Alien olursunuz,
  • Non-Resident Alien iseniz; eğer ABD’deki tek kazancınız, hisse senedi işlemleri ve temettü kaynaklıysa GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİ VERMENİZE GEREK YOKTUR,
  • ABD’de Non-Resident Alien iseniz ve ABD ile tek ticari ilişkiniz hisse senedi vb. finans işlemleri ise, bu kazançlarınız vergiye tabi değildir. Yani, Menkul kıymet kazancı için VERGİ ÖDEMEZSİNİZ!
  • Non-Resident Alien’lar için temettüden stopaj şeklinde %30 vergi kesilir. Ama ABD-TR arasında imzalanan vergi anlaşmasıyla biz Türk Vatandaşları kaynağında %20 oranında ödüyoruz.
  • Günün sonunda parayı Türkiye’ye getirdiğiniz dönemde Gelir Vergisi Beyannamesi doldurarak, kazancınıza isabet eden vergi dilimi oranında (%15, 20, 27, 35) gelir vergisi ödersiniz.
  • ABD’de temettü için kaynağında ödediğiniz stopajı TR’de ödeyeceğimiz vergiden mahsup edebiliriz.
  • Sürekli çıkan varlık barışından faydalanıp %35 yerine sadece %2 kadar az vergi ödeyebilirsiniz!

Elimden geldiği kadar basit şekilde anlatmaya çalıştım. Vergi uzmanı, profesörü, vs. değilim, hata yaptıysam lütfen kaynak göstererek uyarın, düzelteyim. Ama sağolsun koca koca hocalarımız robot videosu, mazot vergisi paylaşmaktan bu tip konulara vakit bulamayınca iş benim gibi amatörlere düştü.. Kusura bakmayın…

Mr. Milyoner

Yazıyı beğendiyseniz diğer popüler yazılarım:

Yeni yazılar için Twitter, Facebook ve Instagram hesaplarından takipte kalın!